ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ (φυσικός, αστρονόμος, συγγραφέας, διευθυντής Ευγενιδείου Πλανηταρίου)
Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ – enet.gr

«Οταν ένα παιδί μετρά τα άστρα, τι το συμβουλεύω; Το ίδιο ακριβώς που έλεγα και στα παιδιά μου: ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν αυτό που τους υπαγορεύει η καρδιά τους. Να κάνουν κάτι που να αγαπούν με πάθος. Να γίνουν “ερασιτέχνες” σε οτιδήποτε κι αν θελήσουν να ακολουθήσουν, να γίνουν “εραστές της τέχνης”, της όποιας “τέχνης” κι αν διαλέξουν. Και να είστε βέβαιοι ότι και η επαγγελματική καταξίωση θα έρθει οπωσδήποτε, αργά ή γρήγορα, όσο δύσκολο κι αν φαίνεται αυτό όταν κάποιος ξεκινάει, και μάλιστα κάτω από τις σημερινές οικονομικές συγκυρίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Γιατί σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από το να ξυπνάει κάποιος το πρωί για να αντιμετωπίσει μια εργασία που απεχθάνεται».

Φυσικός, αστρονόμος, συγγραφέας, πολυβραβευμένος, ο Διονύσης Σιμόπουλος, επί 45 συναπτά χρόνια ακάματος εργάτης στο χώρο της εκλαΐκευσης της επιστήμης, πρώτα στην Αμερική και μετά στο Ιδρυμα Ευγενίδου, διευθυντής στο Ευγενίδειο Πλανητάριο.

Σταδιοδρομία

* Το προσκοπάκι που έγινε αστρονόμος;

- Το προσκοπάκι που «έτυχε» να γίνει αστρονόμος! Είναι αλήθεια ότι μια διεθνής κατασκήνωση για το Χρυσό Ιωβηλαίο του προσκοπισμού στη χώρα μας με εισήγαγε τότε στον κόσμο της Αστρονομίας με τη βοήθεια ενός μικρού τηλεσκοπίου, που για πρώτη φορά είχα την ευκαιρία να χρησιμοποιήσω. Αλλά παρ’ όλ’ αυτά την εποχή εκείνη αυτό που μας απασχολούσε ήταν οι σπουδές σε μια καλή σχολή «με μέλλον», όπως ήταν για παράδειγμα το Πολυτεχνείο. Το κόστος των σπουδών, όμως, ήταν τότε μεγάλο, με δίδακτρα, ακριβά βιβλία και διαβίωση εκτός της οικογενειακής έδρας, που ήταν τότε στην Πάτρα. Οπότε, κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία, έδωσα εξετάσεις στη ΣΜΑ (Σχολή Μηχανικών Αεροπορίας), όπου οι σπουδές ήσαν δωρεάν. Θυμάμαι ότι την εποχή εκείνη δίναμε εξετάσεις πάνω από 600 παιδιά με 14 εισακτέους, οπότε για να πετύχεις θα ‘πρεπε ή να έχεις «χαυλιόδοντες» ή να ήσουν πραγματικά «αετός». Δύο συμμαθητές μου ήσαν πράγματι «αετοί» και πέτυχαν την επόμενη χρονιά, εγώ όμως όχι.

* Αν πετυχαίνατε στη ΣΜΑ;

- Σίγουρα δεν θα γινόμουν αρχηγός της αεροπορίας (γέλια), γιατί μόνο οι ιπτάμενοι έχουν αυτή τη δυνατότητα, αν και πριν από περίπου μία δεκαετία ένας άλλος συμμαθητής μου, το ίδιο φτωχαδάκι κι αυτός σαν κι εμένα, από τη Σχολή Ευελπίδων όμως, κατόρθωσε να γίνει αρχηγός ΓΕΕΘΑ! Θεωρώ, πάντως, ότι κι εγώ ήμουν πολύ τυχερός στην όλη μου πορεία. Η Αμερική μού άνοιξε την πόρτα σε δρόμους που θα ήταν σχεδόν αδύνατον να περπατήσω αν είχα παραμείνει εδώ, αν κι αυτό έγινε από οικονομική ανάγκη. Ετυχε επίσης να είμαι στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή, και να γνωρίσω τους κατάλληλους ανθρώπους που χρειάζονταν κάποιον σαν εμένα. Θέλω να πιστεύω, πάντως, ότι για να κρατηθεί κάποιος σε μία παρόμοια θέση επί τόσα χρόνια πρέπει να διαθέτει και κάποιες αρετές!

Εκπαίδευση

* Εχουμε αστρονομική εκπαίδευση στην Ελλάδα;

- Και πολύ καλή, μάλιστα. Καθένας από τους ερευνητές των ελληνικών ΑΕΙ ασχολείται και εξειδικεύεται σε κάποιον επί μέρους τομέα, όλοι τους όμως διακονούν την επιστήμη μέσα από ένα τρίπτυχο ενασχόλησης: θεωρία, πράξη και επιμόρφωση. Μ’ αυτόν τον τρόπο η δουλειά που γίνεται στα διάφορα κέντρα ερευνών διαχέεται πλατύτερα, για να μπορέσουν όλοι να συμμετάσχουν στις σύγχρονες ανακαλύψεις της επιστήμης.

* Χωρίς μάθημα Αστρονομίας…

- Το παράπονό μου, όμως, είναι η σχεδόν πλήρης «έξωση» της Αστρονομίας από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Δεν λέω να γίνουν όλοι οι μαθητές αστροφυσικοί, αλλά υπάρχουν ορισμένες βασικές επιστημονικές έννοιες που πρέπει να γνωρίζουν όλοι, οποιαδήποτε κι αν είναι τα μελλοντικά τους επαγγελματικά σχέδια. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν θα με ενοχλούσε τόσο πολύ η αποβολή του μαθήματος της Αστρονομίας, εφ’ όσον η όποια «μεταρρύθμιση» κατόρθωνε να μάθει στους μαθητές «πώς να σκέφτονται».

* Τι μας διδάσκουν τα πλανητάρια;

- Η εγκατάσταση ενός πλανηταρίου είναι ένα πραγματικό στολίδι και πόλος έλξης για τους μαθητές και το ευρύτερο κοινό μιας χώρας, με βασική επιδίωξή του την ποιοτική βελτίωση της επιστημονικής επιμόρφωσης του λαού. Πρόκειται για ένα επιστημονικό κέντρο με πραγματικά σημαντική αποστολή και αντικειμενικό στόχο την εκλαΐκευση και διάχυση των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Πρότυπα

* Ενας αστροφυσικός που θαυμάζετε;

- Δεν είναι ένας, αλλά πολλοί! Οσοι, δηλαδή, ασχολούνται με την επίλυση των προβλημάτων που αφορούν τα συστατικά του Σύμπαντος, γιατί όλα αυτά που βλέπουμε, άστρα, πλανήτες, γαλαξίες κ.λπ., δεν αποτελούν παρά μόνο το 4,9% των συστατικών του Σύμπαντος. Το 26,8% είναι υλικά που ονομάζουμε «σκοτεινή ύλη», που δεν γνωρίζουμε τι είναι, και το υπόλοιπο 68,3% είναι μια άγνωστη απωθητική δύναμη που έχουμε ονομάσει «σκοτεινή ενέργεια» και η οποία κάνει το Σύμπαν να διαστέλλεται επιταχυνόμενο.

* Καβάφης ή Καζαντζάκης;

- Πάντοτε ήμουν λάτρης και των δύο. Πρότυπό μου ήταν το ταξίδι προς την Ιθάκη. Και το ταξίδι είναι το ενδιαφέρον κι όχι ο προορισμός. Γι’ αυτό άλλωστε η ποίηση του Καβάφη και η πρόζα του Καζαντζάκη ήταν ανέκαθεν ένα είδος καθοδηγητή στη ζωή μου. Μ’ αυτόν το στόχο ευτύχησα 45 συναπτά χρόνια τώρα να εργάζομαι στο χώρο της εκλαΐκευσης της επιστήμης, πρώτα στην Αμερική και μετά, από τα 29 μου χρόνια, στο Ιδρυμα Ευγενίδου.

Αισιοδοξία

* Βλέπετε φως… στο σύμπαν της κρίσης που διαβιούμε;

- Σίγουρα ναι. Η χώρα μας έχει περάσει χειρότερες κρίσεις κι έχει επιβιώσει μια χαρά. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα, χωρίς καμιά αμφιβολία, χάρη κυρίως στο ανθρώπινο δυναμικό μας. Γι’ αυτό και δεν πρέπει να σταματήσουμε να αναπτύσσουμε αυτό το δυναμικό. Στο κάτω κάτω, δύο είναι οι πηγές μας σε αυτήν τη χώρα: ο τουρισμός και οι άνθρωποί μας. Είμαι αισιόδοξος ότι τα πράγματα θα αλλάξουν, επειδή υπάρχει αυτό το ανθρώπινο δυναμικό.

* Με τη βοήθεια της χρονομηχανής σε ποια περίοδο θα γυρνούσατε;

- Χωρίς αμφιβολία στη δεκαετία του 1950, είτε στην ηλικία που είμαι τώρα είτε και στην τότε.

* Οι πολιτικοί μας είναι από άλλο πλανήτη;

- Οχι, βέβαια. Κι αυτοί από τη Γη είναι. Αλλά ορισμένες φορές χάνουν κι αυτοί, όπως όλοι μας, τον μπούσουλα και όλα όσα είναι πράγματι σημαντικά! Κι έτσι μοιάζουν με εξωγήινους, ενώ δεν είναι.”